Tiki Taka là gì?
Tiqui Taca hay Tiki Taka là một loại hình chiến thuật thi đấu trên sân và cũng được xem là một trường phái bóng đá riêng với đặc trưng là lối chơi ưu tiên việc kiểm soát bóng và chuyền ngắn, kết hợp với di chuyển.
Cố phát thanh viên người Tây Ban Nha Andrés Montes được cho là ‘cha đẻ’ của cụm từ ‘tiki taka’ khi ông sử dụng nó để miêu tả phong cách chuyền bóng chính xác, theo hướng hoa mỹ: “Estamos tocando tiki-taka tiki-taka” (Tạm dịch: “chúng tôi đang chơi tiki taka tiki taka”) của đội tuyển Tây Ban Nha trên sóng truyền hình tại World Cup 2006.
Nguyên tắc cơ bản của Tiki Taka
Về nguyên tắc cơ bản, tiki taka là lối chơi kết hợp giữa “chuyền” và “chạy” ( Tiqui và Taca trong tiếng Tây Ban Nha). Những đường chuyền của lối đá này đa phần ở cự ly trung bình, ngắn và tần số di chuyển không bóng của cầu thủ ở mức cao. Hai yếu tố này đan xen với nhau, giúp cho đội chơi Tiqui-Taca luôn kiểm soát được bóng và có cơ hội xuyên phá hàng phòng ngự đối phương.
Sự phát triển và ảnh hưởng của tiki taka được cho là bắt đầu từ nhiệm kỳ đầu ở Barcelona của Johan Cruyff vào đầu những năm 1990 cho đến nay. Bàn thắng đầu tiên được công nhận là xuất phát từ lối đá tiki taka là bàn thắng của Sergio Ramos trong thắng lợi 3-1 trước Đan Mạch tại vòng loại UEFA Euro 2008. Pha lập công của trung vệ thuộc biên chế Real Madrid thời điểm đó đến sau khi có 9 cầu thủ thực hiện 28 đường chuyền với 65 lần chạm bóng trong 75 giây.
Bàn thắng của Sergio Ramos được ghi vào ngày 13/10/2007 tại Aarhus (Đan Mạch)
Barcelona dưới thời HLV Pep Guardiola cũng được cho là áp dụng lối chơi này. Tuy nhiên, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha đã phủ nhận quan điểm trên qua phát biểu: “Barca không đá tiki taka. Tôi ghê tởm tất cả những đường chuyền chỉ vì lợi ích của nó.”
Lịch sử hình thành của Tiki Taka
Người được xem là khai sinh ra Tiki Taka là cố HLV Johan Cruyff khi ông dựa trên thứ bóng đá tấn công tổng lực của huyền thoại Rinus Michels. Tuy nhiên khác với người đồng hương để 7-8 cầu thủ gây áp lực lên đối phương cùng 1 lúc, Cruyff xây dựng nhiều nhóm phối hợp 3 người với tốc độ cao, tức khi 1 người áp sát cầu thủ đội bạn thì sẽ có 2 người còn lại hỗ trợ ‘bắt’ các đường chuyền.
Chiến thuật này khi thi triển 1 cách nhất quán sẽ tạo nên một hệ thống công thủ toàn diện mà cầu thủ ít bị xuống sức. Đây cũng là công thức giúp Barcelona giành được 11 danh hiệu lớn nhỏ từ năm 1988-1996, đáng nhớ nhất là chiếc cúp ‘tai voi’ danh giá mùa 1991/92. Chính vì thế không quá khó hiểu các lứa cầu thủ của lò La Masia đều thấm nhuần triết lý Tiki Taka như một cách tri ân cố huyền thoại này.
Và nếu Johan Cruyff là người ‘sinh ra’ Tiki Taka thì Pep Guardiola chính là người nâng tầm và đưa lối chơi này lên một tầm cao mới khi dù khẳng định không dùng loại chiến thuật này nhưng cũng không phủ nhận nó là yếu tố giúp Barcelona làm nên giai đoạn 2009-2012 hoàng kim nhất trong lịch sử CLB với 2 danh hiệu Champions League, 3 danh hiệu La Liga, 2 Cúp Nhà vua, 3 Siêu cúp Tây Ban Nha, 2 Siêu cúp châu Âu, 2 chức vô địch FIFA Club World Cup trong đó năm 2009 họ giành đến 6 danh hiệu (một kỷ lục).
Đây cũng là giai đoạn mà Barcelona sở hữu nhiều cầu thủ xuất sắc trong đội hình như Messi, Xavi, Iniesta, Sergio Busquets,..
Đặc trưng của lối đá Tiki Taka
Lối đá Tiki Taka có 2 đặc trưng cơ bản là kiểm soát bóng, chuyền ngắn và di chuyển không bóng.
Kiểm soát bóng và chuyền ngắn
Yêu cầu cao nhất và thách thức lớn nhất đối với các đội bóng áp dụng phong cách chơi Tiqui-taca là khả năng giữ bóng hay kiểm soát bóng một cách hiệu quả. Bởi nếu mất bóng trong vùng nguy hiểm có thể dẫn đến nguy cơ bị phản công.
Vì vậy, các đội chơi theo phong cách này cần có các cầu thủ kỹ thuật cao từ hàng phòng ngự đến hàng công, có khả năng kiểm soát bóng, chuyền bóng chính xác, điềm tĩnh và phản ứng nhanh chóng để thoát áp lực từ đối thủ.
Minh chứng lấy ngay từ dàn nhân sự của Barcelona và tuyển Tây Ban Nha từ 2008 đến nay với những cái tên như Lionel Messi, Xavi, Andrés Iniesta, Sergio Busquets, Gerard Piqué,.. Kỹ thuật và nhãn quan của họ giúp đội bóng luôn giữ quyền kiểm soát bóng lên đến hơn 55% mỗi trận.
Chuyền bóng ngắn cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát bóng. Để tăng tốc độ và hiệu suất trong việc phối hợp, các đường chuyền cần phải nhanh chóng, chính xác và sắc bén. Những đường chuyền không chính xác có thể gây khó khăn cho đồng đội khi tiếp nhận bóng hoặc tạo điều kiện thuận lợi cho đối thủ
Di Chuyển Không Bóng
Trong hệ thống tiki taka, việc di chuyển không bóng (off-the-ball movement) là một yếu tố cực kỳ quan trọng bởi nó giúp mở thêm không gian cho người cầm bóng di chuyển cũng như mở rộng hướng chuyền. Khi khoảng trống đủ lớn cũng là thời điểm để tận dụng và ghi bàn.
Ngoài ra, việc di chuyển không bóng liên tục còn giúp uy trì áp lực lên đối thủ, không cho họ thoải mái trong việc giữ bóng hoặc tạo ra các kế hoạch tấn công.
Phân tích chiến thuật 4-3-3 Tiki Taka của Barca
Chiến thuật Tiki-Taka dưới thời Pep Guardiola tại Barcelona là sự kết hợp giữa sự kiểm soát bóng chặt chẽ và áp đặt lối chơi tấn công phối hợp. Đội hình được sắp xếp linh hoạt với việc các cầu thủ luôn có sẵn lựa chọn đáp ứng tình huống, tạo ra sự khó chịu cho đối thủ.
Trong giai đoạn phòng ngự, cả đội hình chuyển động mạch lạc, tạo áp lực cao để cướp bóng. Khi có bóng, Barcelona liên tục thực hiện các đường chạy và di chuyển để mở ra khoảng trống, kết hợp với các đường chuyền ngắn và nhanh chóng, tạo ra sự hỗn hợp và khó lường cho đối thủ.
Tiki-Taka của họ không chỉ là về việc giữ bóng mà còn là về việc tấn công và tạo ra cơ hội ngay cả khi họ chưa kiểm soát hoàn toàn trận đấu. Điều này tạo nên một lối chơi đẹp mắt, hiệu quả và góp phần vào sự thành công lớn của Barcelona dưới thời Pep Guardiola.
Ưu và Nhược Điểm Của Lối Chơi Tiki Taka
Lối chơi nào cũng có ưu và nhược điểm, đương nhiên Tiki Taka cũng không phải là một ngoại lệ.
Ưu Điểm
- Kiểm soát trận đấu: Tiki-taka giúp đội bóng kiểm soát trận đấu bằng cách giữ bóng và tạo ra lối chơi tập trung. Bằng cách này, đội bóng có thể chi phối trận đấu và tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn.
- Tạo ra cơ hội ghi bàn: Phong cách chơi này thường tạo ra các tình huống nguy hiểm dưới khung thành đối phương thông qua sự di chuyển linh hoạt và đường chuyền ngắn.
- Phòng thủ hiệu quả: Bằng cách giữ bóng và chơi ở phần sân đối phương, Tiki-taka giúp đội bóng giảm áp lực từ đối thủ và giữ sạch lưới.
- Tạo ra sự đồng thuận: Phong cách này yêu cầu sự phối hợp tốt giữa các cầu thủ, từ đó tạo ra sự đồng thuận và gắn kết trong đội hình.
Nhược Điểm
- Yêu cầu kỹ năng cao: Tiki-taka yêu cầu sự kỹ năng và kỹ thuật cao từ tất cả các cầu thủ trong đội.
- Dễ bị phản đòn: Vì phong cách chơi này thường tập trung vào việc giữ bóng và di chuyển chậm rãi, nên đội bóng có thể dễ dàng bị bắt vì lỗi trả bóng hoặc phản công từ đối thủ.
- Cần sự kiên nhẫn: Thực hiện Tiki-taka đòi hỏi sự kiên nhẫn, cả từ người chơi và người hâm mộ. Đôi khi, việc di chuyển bóng và tìm kiếm khoảng trống có thể mất nhiều thời gian và không mang lại kết quả ngay lập tức.
- Dễ bị đoán trước: Với sự phổ biến của Tiki-taka, các đội đối thủ thường có chiến thuật chuẩn bị để chống lại nó, làm giảm đi tính bất ngờ của phong cách này.
Lối Chơi Khắc Tinh Của Tiki Taka
Tiki Taka không có lối chơi khắc tinh cụ thể, tuy nhiên hoàn toàn có thể hạn chế sự nguy hiểm của chiến thuật này bằng cách pressing tầm cao một cách đồng bộ hoặc phòng ngự phản công.
Tổng kết về lối chơi Tiki Taka
Tóm lại, Tiki Taka là một lối chơi trung vào việc giữ bóng và di chuyển linh hoạt giữa các cầu thủ, thông qua các đường chuyền ngắn và nhanh chóng để kiểm soát trận đấu. Điểm mạnh của Tiki Taka là khả năng kiểm soát trận đấu và tạo ra cơ hội ghi bàn bằng cách duy trì sự liên kết cao giữa các cầu thủ.
Tuy nhiên, lối chơi này đòi hỏi sự chính xác kỹ thuật cao và sự hiểu biết chi tiết về chiến thuật, cũng như khả năng chịu áp lực tâm lý trong việc duy trì kiểm soát trận đấu. Đối với các đội áp dụng Tiki Taka, thành công đòi hỏi sự tập trung và thực hiện đồng bộ từ tất cả các cầu thủ trên sân.
Trên đây là toàn bộ bài viết ‘Chiến thuật Tiki Taka: Nghệ thuật kiểm soát trong bóng đá’ mà Thể Thao Plus gửi đến bạn đọc. Ngoài ra đừng quên truy cập website mỗi ngày để không bỏ lỡ những tin tức nóng hổi về thế giới bóng đá cũng như những thông tin bổ ích để nâng cao kỹ năng chơi bóng của bạn.